ΣΥΝΕΔΡΙΟ
Η γένεση του ελληνικού συνταγματισμού: Η ελληνική συνταγματική ιστορία κατά τα επαναστατικά και μεταεπαναστατικά χρόνια
H γένεση ενός νέου Κράτους προϋποθέτει την πολιτική του ύπαρξη, αυτή δε με τη σειρά της προϋποθέτει τη συνταγματική οργάνωση της Πολιτείας.Οι Έλληνες, από τα πρώτα βήματα του επαναστατικού τους αγώνα, θεώρησαν ότι δεν μπορεί να υπάρξει ελληνικό Κράτος χωρίς Σύνταγμα. Το Σύνταγμα αποτελούσε, δηλαδή, συστατικό στοιχείο της ανεξαρτησίας του επαναστατημένου Έθνους. Το συμπόσιο αποσκοπεί στο να συνδέσει τη συνταγματική ιστορία με το συνταγματικό παρόν, να αναδείξει άγνωστες πλευρές αλλά και να εμβαθύνει σε γνωστές πτυχές του συνταγματικού «ταξιδιού» του νέου ελληνικού Κράτους.
Η πρώτη περίοδος της συνταγματικής μας ιστορίας αρχίζει με την έναρξη της ελληνικής Επανάστασης και τα πρώτα «Συντάγματα του Αγώνα», τα Συντάγματα δηλαδή της Επιδαύρου (1822) και του Άστρους (1823). Πρόκειται για Συντάγματα φιλελεύθερα και δημοκρατικά, με έντονη την επιρροή των αλλοδαπών Συνταγμάτων, των Διακηρύξεων των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των μεγάλων ιδεολογικών ρευμάτων της εποχής.
Τα πρώτα επαναστατικά Συντάγματα «έπεσαν θύμα» και αυτά των πολεμικών συγκρούσεων, τόσο των εμφύλιων όσο και εναντίον των Τούρκων, με αποτέλεσμα σε μεγάλο βαθμό να μείνουν ανεφάρμοστα. Έτσι, αρχίζει σταδιακά η «ρεαλιστική» στροφή στη συνταγματική μας ιστορία, η οποία οδηγεί στο Σύνταγμα της Τροιζήνας του 1827 με ένα ισχυρό μονοπρόσωπο όργανο, τον Κυβερνήτη. Ταυτόχρονα, το Σύνταγμα της Τροιζήνας, έντονα επηρεασμένο από το αμερικανικό Σύνταγμα του 1827, περιέχει μια σειρά από καινοτόμες διατάξεις και έναν πρωτοποριακό κατάλογο θεμελιωδών διακιωμάτων.
Τα χρόνια που ακολουθούν είναι επίσης δύσκολα: Αναστολή του Συντάγματος της Τροιζήνας, δολοφονία του Καποδίστρια, εμφύλιες διαμάχες, έλευση της αντιβασιλείας και του βασιλιά Όθωνα και διακυβέρνηση χωρίς Σύνταγμα (απόλυτη μοναρχία). Καμπή αποτελεί το «Σύνταγμα-συνάλλαγμα» του 1844 που σηματοδοτεί το πέρασμα στη συνταγματική μοναρχία, ενώ με την καθιέρωση της καθολικότητας της ψήφου η Χώρα μας εντάσσεται στη συνταγματική πρωτοπορία της εποχής. Από το 1844 η Ελλάδα έχει μεν Σύνταγμα, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι ρυθμίσεις του εφαρμόζονται πάντοτε. Η κορυφαία πάντως στιγμή είναι η μετάβαση από τη συνταγματική μοναρχία στη βασιλευόμενη δημοκρατία με το Σύνταγμα του 1864, το οποίο καθιερώνει ως κυρίαρχο πολιτειακό όργανο τον λαό (αντί του βασιλιά). Το νέο ελληνικό Κράτος έχει πλέον «ενηλικιωθεί» και από συνταγματική άποψη.
Για το πρόγραμμα του συνεδρίου δείτε εδώ. Μπορείτε να παρακολουθήσετε τις εργασίες του συνεδρίου:
Πρώτη ημέρα συνεδρίου 19 Μαρτίου 2021, εδώ.
Δεύτερη ημέρα συνεδρίου 20 Μαρτίου 2021, εδώ.
Το συνέδριο πραγματοποιείται με την υποστήριξη της Εθνικής Τράπεζας στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας 1821-2021.
Εικόνα: Ορκωμοσία των πληρεξουσίων μπροστά στο «Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος» (1η Ιανουαρίου 1822). Έργο του Ludwig Michael von Schwanthaler. Ευχαριστούμε τη Βουλή των Ελλήνων για την ευγενική παραχώρηση.
